Ποιος ανέβηκε στο «Τραμ το τελευταίο» και αποφάσισε να το κάνει επιθεώρηση και τραγούδι. Στο θέατρο έγινε επιτυχία με πρωταγωνιστή τον Φωτόπουλο

Μια ιστορία, ένα τραγούδι, Ηρακλής Ευστρατιάδης

Το τραγούδι «Το τραμ το τελευταίο» του Αλέκου Σακελλάριου, του Χρήστου Γιαννακόπουλου και του Μιχάλη Σουγιούλ πρωτοερμήνευσε, το 1948, ο Τώνης Μαρούδας με δεύτερη φωνή τον Νίκο Παπαδάκη.

Το τραγούδι ήταν η αρχή μιας καινούργιας σειράς τραγουδιών που ονομάστηκαν «αρχοντορεμπέτικα» – αν και την ονομασία την συναντάμε σε δίσκους γραμμοφώνου, στη δεκαετία το ’20 και του ΄30.
«Το Τραμ το τελευταίο», όταν παρουσιάστηκε, δεν ήταν τραγούδι αλλά ακόμη ένα από τα περίφημα νούμερα της επιθεώρησης «Άνθρωποι, Άνθρωποι».
Η υπόθεσή του ήταν η εξής: Κάποιο βράδυ σε κάποια απόμακρη συνοικία της Αθήνας, δύο φτωχά ζευγαράκια, που τα υποδύονταν ο Νίκος Ρίζος με τη Σπεράντζα Βρανά και ο Φιλιππόπουλος με την Άννα Φυλλίδου, βγαίνοντας σχεδόν μεθυσμένοι από ταβερνάκι, σταμάτησαν ένα ταξί, οδηγός του οποίου ήταν ο Μίμης Φωτόπουλος.
Τα λεφτά όμως που τους είχαν περισσέψει από τη ταβέρνα δεν έφταναν για να πληρώσουν. Το ταξί τότε, θεωρείτο πολυτέλεια.
Έτσι άρχισαν τα παζάρια με τον ταξιτζή, προσπαθώντας να τον καταφέρουν να τους πάει στα σπίτια τους.
Εκείνος όμως ήταν ανένδοτος. Η μοναδική λύση πλέον στο πρόβλημά τους ήταν το τραμ των 12, το τελευταίο.
Τότε αρχίζει να λέει ο ένας από τους άντρες στην κοπέλα του, απολογούμενος συγχρόνως που δεν είχε λεφτά για το ταξί και ήταν φτωχαδάκι:

Εσούρωσα κι αργήσαμε μα όσο και να φταίω
Περπάτα να προλάβουμε το τραμ το τελευταίο.

Στη συνέχεια όλοι μαζί, ζευγάρια και ταξιτζής έλεγαν:
Ντράγκα ντρουν το καμπανάκι
Ντραγκα ντρουν μες στο βραδάκι
Ντραγκα ντρουν τι κρίμα να σαι τόσο φτωχαδάκι.

tram2 — Φωτογραφία από το νούμερο της επιθεώρησης από το βιβλίο του Μίμη Φωτόπουλου, «Το ποτάμι της ζωής μου» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2002)

Το «να προλάβουμε το τραμ το τελευταίο» ήταν κοινότυπη φράση της εποχής και περιστατικά, όπως αυτό που παρουσίασαν στο νούμερο ο Σακελλάριος με τον Γιαννακόπουλο, συνέβαιναν σε καθημερινή βάση.
Αυτό έκαναν και οι δύο σπουδαίοι συγγραφείς, αφουγκράζονταν την καθημερινότητα. Παρατηρούσαν ότι συνέβαινε γύρω τους, τα πιο απλά, τα πιο καθημερινά και τα κατέγραφαν. Έπειτα πρόσθεταν τη δική τους πινελιά και τα επέστρεφαν εκεί από όπου τα είχαν πάρει, στον κόσμο.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο Σακελλάριος άργησε ένα βράδυ στο σχεδόν καθημερινό τους ραντεβού με τον Χρήστο Γιαννακόπουλο, όπου κάθονταν μέχρι τα ξημερώματα κι έγραφαν ασταμάτητα σενάρια και νούμερα για το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Ο Σακελλάριος, που έμενε στην οδό Καρόλου, έπρεπε να πάρει ταξί ή το τραμ για να πάει στο σπίτι του Γιαννακόπουλο, στη Σόλωνος. Όμως τα ταξί εκείνη την εποχή, και ειδικά τα μεσάνυχτα, ήταν δυσεύρετα. Έτσι, η μόνη λύση ήταν το τραμ των 12, το τελευταίο.
Ο Σακελλάριος πήρε το τραμ και ύστερα από λίγη ώρα, φτάνοντας στον προορισμό του, είχε σκαρώσει στο μυαλό του ένα από τα νούμερα της επιθεώρησης, που ανέβαινε σε λίγες ημέρες.
Ένα απλό, καθημερινό περιστατικό έγινε θεατρικό νούμερο με μεγάλη επιτυχία και αμέσως μετά ένα υπέροχο τραγούδι που χάλασε κόσμο όχι μόνο στην εποχή του, αλλά και για πολλά χρόνια αργότερα.