Η γενιά του ’80 που έκανε τις πρώτες βόλτες στο κέντρο της Θεσσαλονίκης θυμάται το μνημείο της Ροτόντας «εγκλωβισμένο» μέσα σε σκαλωσιές. Μετά τον μεγάλο σεισμό το 1978, κρίθηκαν αναγκαίες οι στερεωτικές εργασίες του κτιρίου και με αφορμή αυτό το γεγονός οι σκαλωσιές παρέμειναν για τη συντήρηση του ψηφιδωτού διάκοσμου, που απαιτούσε πολυετή δουλειά και μελέτη.
Η Ροτόντα είναι ένα τεράστιο κυκλικό κτίσμα που ανεγέρθηκε περίπου το 300 μ.Χ. από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Γαλέριο ως ναός του θεού Κάβειρου ή του αρχηγού του αρχαίου Δωδεκάθεου Δία. Θεών δηλαδή που είχαν ως προστάτες τους οι τετράρχες (Διοκλητιανός, Γαλέριος, Μαξιμιανός, Κωνσταντίνος Χλωρός)
Οι διαστάσεις του μεγαλοπρεπούς μνημείου είναι εντυπωσιακές. Ο ισχυρός τοίχος του έχει πάχος 6,30 μέτρα, η εσωτερική διάμετρός του είναι 24,5 μέτρα και το ύψος του έως τον θόλο είναι 29,8 μέτρα. Το κάτω τμήμα του εσωτερικού τοίχου διαμορφώνεται σε οκτώ ορθογώνιες κόγχες με καμάρες που διακοσμούνται από ψηφιδωτά. Το εσωτερικό του μνημείου εντυπωσιάζει με τη μεγαλειώδη αίσθηση που δίνει ο μεγάλος χώρος με τον τεράστιο τρούλο, ο οποίος φαίνεται σαν μετέωρος από το άπλετο φως που χύνεται από τα πολλά παράθυρα.
Η Ροτόντα στα χρόνια του Βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδόσιου μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό, στον οποίο προστέθηκαν η κόγχη του Αγίου Βήματος και ο νάρθηκας και διακοσμήθηκε με τα περίφημα ψηφιδωτά. Από τις τρεις αρχικές ζώνες ψηφιδωτής διακόσμησης σώζεται σε καλή κατάσταση μόνο η τρίτη και κατώτερη ζώνη που απεικονίζει μάρτυρες και Αγίους σε στάση δέησης.
Το 1590 η Ροτόντα μετατράπηκε σε τζαμί και διατηρεί έως σήμερα τον μοναδικό μιναρέ που διασώθηκε από τα μουσουλμανικά μνημεία της πόλης.
Στη Ροτόντα εφαρμόστηκε ένα πολυετές πρόγραμμα στερέωσης και αναστήλωσης του μνημείου και των ψηφιδωτών του, μετά τις σοβαρές ζημιές που υπέστη από τον σεισμό του 1978. Παρά την ύπαρξη σκαλωσιών για τη συνέχιση εργασιών συντήρησης, το μνημείο ήταν επισκέψιμο.
Σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή, 18/12/2015 , στις 8 μ.μ., η Ροτόντα κάνει μια νέα αρχή.
Τέσσερις φορείς συμπράττουν αφιλοκερδώς: το Σωματείο Ιεροψαλτών «Ιωάννης ο Δαμασκηνός», η Χορωδία «Γιάννης Μάντακας» του ΑΠΘ, η Συμφωνική Ορχήστρα του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης και η Ρωσική Ανδρική Χορωδία «Μπλαγκοζβόνιτσα», που έρχεται ειδικά από τη Μόσχα με προσφορά του Γενικού Προξενείου της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Η Ροτόντα θα πλημμυρίσει από φως και ύμνους των Χριστουγέννων και βάζει το επόμενο στοίχημά της: να λάμψει διεθνώς ως μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς δίπλα στο «δίδυμό» του, που είναι το Πάνθεον της Ρώμης.
Πηγή: «Θεσσαλονίκη, Η παρουσία των απόντων» του Χρίστου Ζαφείρη, εκδόσεις: Επίκεντρο
Με πληροφορίες από το cityportal και την έντυπη έκδοση της Καθημερινής
