Το Κρακατόα είναι ένα νησιωτικό ηφαίστειο στο στενό της Σούντα, μεταξύ της Σουμάτρας και της Ιάβας, των δύο μεγαλύτερων νησιών της Ινδονησίας. Ανήκει στον «δακτύλιο της φωτιάς» του Ειρηνικού, όπου έχουν συμβεί οι πιο μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις στον πλανήτη τα τελευταία χρόνια, καθώς και οι καταστροφικότεροι σεισμοί και τσουνάμι.
Το Κρακατόα είχε εκραγεί αρκετές φορές και παλιότερα, αλλά η έκρηξη του 1883 ήταν η πρώτη που καταγράφηκε και μελετήθηκε επιστημονικά.
Η εκτόνωση του ηφαιστείου ξεκίνησε τον Μάιο και ολοκληρώθηκε θεαματικά τέσσερις μήνες αργότερα, με πολλές εκρήξεις τεράστιας έντασης μεταξύ 5.30 π.μ. και 10.41 π.μ. στις 27 Αυγούστου.
Σύμφωνα με αναφορές εκείνης της εποχής, οι τελευταίες εκρήξεις ακούστηκαν σε απόσταση 3.200 χιλιομέτρων νότια από το Περθ στην Αυστραλία, καθώς και 4.800 χιλιόμετρα δυτικά από το νησί Ροντρίγκες στον Ινδικό ωκεανό.
Οι εκρήξεις εξαέρωσαν τα δύο τρίτα του νησιού Κρακατόα, ενώ το ωστικό κύμα από το τελικό ξέσπασμα του ηφαιστείου έσπασε τα τύμπανα των αυτιών των ναυτικών στα πλοία που βρίσκονταν στο στενό της Σούντα και καταγράφηκε σε μετρητές πίεσης σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η έκρηξη παρήγαγε πυροκλαστικές ροές, δηλαδή στήλες υπέρθερμων αερίων και στάχτης.
Στη στεριά, αυτές οι ροές κυλούν προς τα κάτω στις πλαγιές του ηφαιστείου και κατακαίνε οτιδήποτε βρεθεί στον διάβα τους.
Οι ροές του Κρακατόα ήταν μοναδικές επειδή διέσχισαν περισσότερα από 40 χιλιόμετρα θάλασσας κατά πλάτος του στενού της Σούντα κι έφτασαν μέχρι τις ακτές της Σουμάτρας όπου προκάλεσαν τον θάνατο 1.000 ανθρώπων.
Ένα τσουνάμι ύψους 43 μέτρων σάρωσε το γειτονικό νησί Σεμπέσι, εξόντωσε ολόκληρο τον πληθυσμό του, περίπου 3.000 ανθρώπους και συνέχισε ρημάζοντας της ακτές τις Ιάβας και της Σουμάτρας προκαλώντας άλλους 29.000 θανάτους.
Τα τσουνάμι προκάλεσαν κλυδωνισμούς σε πλοία που βρίσκονταν κοντά στις ακτές της ανατολικής Αφρικής και ασυνήθιστα ψηλά κύματα αναφέρθηκαν πολύ μακρύτερα, μέχρι και στη θάλασσα της Μάγχης.
Η έκρηξη επηρέασε ακόμα και το κλίμα.
Τη χρονιά μετά την έκρηξη, οι θερμοκρασίες σε ολόκληρο τον κόσμο ήταν μειωμένες κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου, ενώ η κλιματική αλληλουχία παρουσίαζε σημαντικές διαταραχές για μια πενταετία.
Εξαιτίας της στάχτης στην ατμόσφαιρα παρατηρήθηκαν ηλιοβασιλέματα εκπληκτικών χρωμάτων, που έβαφαν τον ουρανό με ζωηρές κόκκινες και πορτοκαλιές αποχρώσεις.
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το μεγαλύτερο μέρος του νησιού βυθίστηκε στον θάλαμο μάγματος κάτω από το ηφαίστειο κατά τη διάρκεια της έκρηξης, δημιουργώντας έναν ηφαιστειακό κρατήρα τύπου καλντέρας που γέμισε αμέσως με θαλασσινό νερό.
Το 1927, ένα νέο ηφαίστειο άρχισε να αναδύεται μέσα στην καλντέρα.
Το Άνακ Κρακατόα (Παιδί του Κρακατόα) έχει σήμερα ύψος 305 μέτρων, με έναν θόλο λάβας 100 μέτρων στο εσωτερικό του κρατήρα του, γεγονός που δείχνει ότι το ηφαίστειο είναι έτοιμο για άλλη μια μεγάλη έκρηξη.
Αν και όταν συμβεί, οι απώλειες και οι υλικές ζημιές θα είναι πολύ μεγαλύτερες αφού η Ινδονησία έχει σήμερα πληθυσμό 237,6 εκατομμυρίων και η Ιάβα, στα ανατολικά του στενού της Σούντα, είναι το πιο πυκνοκατοικημένο νησί του κόσμου.
Διαβάστε ακόμα: 
