Μετά τη μικρασιατική καταστροφή, τρεις πρώην πρωθυπουργοί, τέσσερις πρώην υπουργοί και ένας στρατιωτικός είχαν να αντιμετωπίσουν την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, σύμφωνα με το πόρισμα της ανακριτικής επιτροπής, επικεφαλής της οποίας ήταν ο υποστράτηγος Θεόδωρος Πάγκαλος.
Οι πολιτικές εξελίξεις ήταν καταιγιστικές. Το στρατιωτικό κίνημα των Πλαστήρα, Γονατά και Φωκά προκάλεσε την παραίτηση της κυβέρνησης και του βασιλιά Κωνσταντίνου, υπέρ του γιου του, Γεωργίου Β’.
Η πίεση μερίδας της κοινής γνώμης και του Τύπου για εκτελέσεις των υπευθύνων της τραγωδίας γινόταν όλο και πιο έντονη. Τελικά οκτώ πρόσωπα κάθισαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου.
Στις 31 Οκτωβρίου του 1922 άρχισε η πολύκροτη δίκη στην αίθουσα της παλιάς Βουλής. Δεκαπέντε μέρες αργότερα στις 15 Νοεμβρίου η ετυμηγορία του δικαστηρίου, για 6 από τους κατηγορούμενους, ήταν η θανατική ποινή.
Αφορούσε στους Γεώργιο Χατζηανέστη, (αντιστράτηγο), Δημήτριο Γούναρη (πρώην πρωθυπουργό), Νικόλαο Στράτο (πρώην πρωθυπουργό), Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη (πρώην πρωθυπουργό), Γεώργιο Μπαλτατζή (υπουργός Εξωτερικών επί Γούναρη και Πρωτοπαπαδάκη) και Νικόλαο Θεοτόκη (πρώην υπουργός Στρατιωτικών).
Η εκτέλεση
Οι θανατοποινίτες εκτελέστηκαν στου Γουδή, πίσω από το νοσοκομείο Σωτηρία. Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και η πολιτική ελίτ επιτέθηκαν σφοδρά στην Ελλάδα, για αυτό που χαρακτήρισαν στυγνό «πολιτικό έγκλημα». Προσπάθησαν να το εμποδίσουν, αλλά ο Πάγκαλος και οι ομοϊδεάτες του επέβαλαν συνοπτικές διαδικασίες.
Στις 20 Οκτωβρίου του 2010, μετά από αίτημα για αναψηλάφηση της δίκης που υπέβαλε ο εγγονός του Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, ο Άρειος Πάγος έκρινε αθώους τους 6 και άκυρη την απόφαση του Έκτακτου Επαναστατικού Δικαστηρίου Αθηνών.
Δείτε από τη «Μηχανή του Χρόνου» τις τελευταίες στιγμές των 6 καταδικασθέντων και τι είπαν πριν από την εκτέλεσή τους.
