Μέχρι το 1962, οι Σοβιετικοί προπορεύονταν σημαντικά των Αμερικάνων στον αγώνα κατάκτησης του διαστήματος. Είχαν προλάβει να εκτοξεύσουν πρώτοι δορυφόρο, σκυλί και τον κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν.
Όμως οι Αμερικάνοι προσγειώθηκαν πρώτοι στη Σελήνη το 1969. Το ερώτημα λοιπόν ήταν, πώς κατάφεραν οι Σοβιετικοί να χάσουν την πρωτιά στην κατάκτηση της σελήνης;
Η απάντηση σηκώνει πολλές ερμηνείες. Μία εκδοχή είναι ο πύραυλος Ν1 και η αχαλίνωτη φιλοδοξία των ίδιων των Σοβιετικών.
Ο πύραυλος Ν1 επρόκειτο να κάνει την ίδια απόστολή με τον πύραυλο Saturn V, που μετέφερε τους Νιλ Άρμοστρνγκ, Μπαζ Άλντριν και Μάικλ Κόλινς στη Σελήνη. Το Saturn V είχε ένα πολύ απλό σύστημα με μόλις 5 προωθητήρες. Αλλά ακόμα και αυτό αποτελείτο από περισσότερα από έξι εκατομμύρια κομμάτια. Αν το 1% από αυτά τα κομμάτια πάθαινε κάποια βλάβη, πράγμα πολύ πιθανό κατά τη διάρκεια μίας διαδικασίας τόσο βίαιης όσο η εκτόξευση, θα οδηγούσε σε έκρηξη και στην καταστροφή άλλων 6.000 μικρών κομματιών.
Το Ν1, αντιθέτως, διέθετε 30 προωθητικές μηχανές, που μπορεί να έδιναν στον πύραυλο εξαιρετική ώθηση, αλλά συγχρόνως πολλαπλασίαζαν τις πιθανότητες να εμφανιστεί κάποια βλάβη.
Το μοιραίο μπουλόνι
Συνολικά έγιναν τέσσερις προσπάθειες εκτόξευσης του σοβιετικού Ν1. Απέτυχαν και οι τέσσερις. Από αυτές, ίσως η πιο δραματική ήταν η δεύτερη, κατά την οποία ένα μπουλόνι ξεκόλλησε από τη θέση του και απορροφήθηκε από μία μηχανή. Η μηχανή εξερράγη και προκάλεσε αλυσιδωτή αντίδραση που είχε ως κατάληξη μία έκρηξη με δύναμη εφτά κιλοτόνων δυναμίτη ή αλλιώς μίας μικρής πυρηνικής βόμβας. Γι΄αυτό παραμένει μία από τις μεγαλύτερες μη-πυρηνικές εκρήξεις στην ιστορία. Η καταστροφή που προκλήθηκε ήταν τόσο μεγάλη που μπόρεσαν να τη δουν οι Αμερικάνοι μέσω δορυφόρου.
Η τέταρτη και τελευταία αποτυχημένη εκτόξευση του Ν1 έγινε το 1972. Αυτή τη φορά η βλάβη αποδόθηκε στο φαινόμενο «ταλάντωση pogo», δηλαδή στην ταλάντωση που προκλήθηκε απ’ την έλλειψη συγχρονισμού στην ώθηση που έδιναν οι 30 διαφορετικοί προωθητήρες. Αποτέλεσμα ήταν άλλη μία καταστροφική έκρηξη που βύθισε τη Σοβιετική Ένωση στην απογοήτευση, καθώς έμενε δραματικά πίσω στη διαστημική κούρσα.
Μια του κλέφτη, δυο, τρεις… στην τέταρτη αποτυχία οι Σοβιετικοί παρέδωσαν τα όπλα. Το 1976 το πρόγραμμα ακυρώθηκε κι επισήμως. Η ακύρωση όμως παρέμεινε μυστική μέχρι το 1989, καθώς αποτελούσε μία απ’ τις τραγικότερες αποτυχίες του Σοβιετικού καθεστώτος.
