Στις 8 Ιανουαρίου 1871 η Βασιλική Ακαδημία Επιστημών του Τορίνο, διάβασε την έκθεση του Λουίτζι Πάλμα ντι Τσέσνολα για την ανακάλυψη του ναού της Αφροδίτης στους Γόλγους (Αθηένου). Ο ιταλοαμερικανός πρόξενος των Η.Π.Α βρέθηκε στην Κύπρο το 1865. Τα επόμενα δώδεκα χρόνια παραμονής του στο νησί είχε διάφορα καθήκοντα και πολύ χρόνο να ασχοληθεί με ό,τι ήθελε. Μία από τις ασχολίες του ήταν η αρχαιοκαπηλία.
Γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου 1832 στο Ριβαρόλο Καναβέσε, κοντά στο Τορίνο. Στα 15 του κατετάγη στον στρατό της Σαρδηνίας. Μετά την αποφοίτησή του από τη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία του Κεράσκο και τη συμμετοχή του στον πόλεμο της Κριμαίας, το 1858 έφτασε στην Αμερική όπου παντρεύτηκε τη Μέρι Ίζαμπελ Ράιντ.
Τα παράπονα και το Μεταλλείο Τιμής
Στη Νέα Υόρκη ίδρυσε στρατιωτική σχολή για αξιωματικούς και το 1862 έλαβε μέρος στον Αμερικανικό Εμφύλιο. Τον επόμενο χρόνο τον συνέλαβαν επειδή διαμαρτυρήθηκε για την προαγωγή ενός «λιγότερο έμπειρου αξιωματικού» σε ταξίαρχο. Όμως ο Τσεσνόλα ήταν απαραίτητος στη μάχη της Άλντι για αυτό τον αποφυλάκισαν. Η μάχη έληξε νικηφόρα όμως ο Τσεσνόλα τραυματίστηκε. Για τη συνεισφορά του τιμήθηκε με το Μετάλλειο Τιμής και διορίστηκε πρόξενος των ΗΠΑ στη Λάρνακα.
Η μεγαλύτερη μεσογειακή συλλογή αρχαιοτήτων
Στα δώδεκα χρόνια που παρέμεινε στο νησί επιδόθηκε στις αρχαιολογικές ανασκαφές. Ανακάλυψε ένα μεγάλο αριθμό αρχαιοτήτων. Όπως ισχυριζόταν ο ίδιος στο ημερολόγιό του ανακάλυψε δεκαπέντε αρχαίους ναούς, εξηνταπέντε νεκροπόλεις και 60.932 τάφους ενώ στην κατοχή του περιήλθαν 35,753 αντικείμενα (νομίσματα, αγγεία, αγάλματα, σαρκοφάγοι κ.α.).
Η βασιλική σαρκοφάγος των Γόλγων
Η σημαντικότερη ανακάλυψη του Τσεσνόλα ήταν η «βασιλική» σαρκοφάγος των Γόλγων. Είχε ξεκινήσει τις ανασκαφές του το 1867 στην περιοχή χωρίς όμως σπουδαία αποτελέσματα. Συνέχισε τις ανασκαφές μέχρι την περιοχή κοντά στη Μελούσεια όπου εκεί ανακάλυψε τους σημαντικότερους του θησαυρούς. Σε μία από τις νεκροπόλεις εντόπισε μία λίθινη σαρκοφάγο με ανάγλυφες παραστάσεις στις τέσσερις πλευρές της και με σκέπασμα που στις τέσσερις γωνίες φέρει ισάριθμα καθήμενα λιοντάρια. Επιπλέον κοντά στον Άγιο Φώτιο ανακάλυψε μια κολοσσιαία κεφαλή ασσυριακής τεχνοτροπίας.
Για να μπορέσει να τα μεταφέρει ο Τσεσνόλα είχε τη βοήθεια του Ανδρέα Βοντιτσιάνου, ο οποίος είχε τεθεί επικεφαλής. Όμως τα νέα για την ανακάλυψη των αρχαιοτήτων διαδόθηκαν και πολλοί κάτοικοι έσπευσαν στην περιοχή με φτυάρια για να ανασκάψουν την περιοχή. Η κατάσταση είχε βγει εκτός ελέγχου και τότε ο Τσεσνόλα ζήτησε τη βοήθεια της αστυνομίας. Οι δύο ζαπτιέδες που έφτασαν στο σημείο παρέμειναν εκεί να φυλάνε την περιοχή.
Ο ιταλοαμερικανός πρόξενος έφτασε στο σημείο καβάλα σε μια μούλα. Ζήτησε από τον ένα Τούρκο αστυνομικό να περπατήσει το ζώο και από τον άλλο να διαλύσει το πλήθος. Τότε κατάφερε να αρπάξει τις αρχαιότητες. Βέβαια μέχρι να φτάσουν τα ευρήματα στη Λάρνακα για να ταξιδέψουν στους υποψήφιους αγοραστές, πολλοί Αθηαινίτες έκρυψαν κάποια από αυτά σπίτι τους. Όμως και πάλι ο Τσεσνόλα βρήκε τον τρόπο να τα πάρει πίσω δίνοντας ένα κάποιο φιλοδώρημα σε όσους είχαν κρύψει αντικείμενα.
Τα παζαρέματα
Για τη μεγάλη συλλογή ενδιαφέρθηκαν πολλοί και γνωστοί άντρες της εποχής. κάποιοι από αυτούς ο Ναπολέοντας Γ’ και κάποιοι Ρώσοι αξιωματούχοι. Όμως η συλλογή του δεν κατέληξε ούτε στο Λούβρο ούτε στο Μουσείο Ερμιτάζ.
τελικά τη συλλογή αγόρασε το νεοσύστατο τότε Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης η οποία μάλιστα του πρότεινε τη θέση του εφόρου του Μουσείου και ακολούθως του πρώτου διευθυντή του, θέση που κράτησε μέχρι τον θάνατό του το 1904.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Ντικμέν Αϊντίν, ο αδίστακτος Τούρκος αρχαιοκάπηλος που λεηλάτησε την Κύπρο. Πως άρπαξε τον Χριστό Παντοκράτορα από τη Λύση και το θρίλερ του επαναπατρισμού των τοιχογραφιών
