Στις 22 Οκτωβρίου του 1991 ο Βαρθολομαίος εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης.
Είναι ο 270ος Οικουμενικός Πατριάρχης μετά τον Δημήτριο που έφυγε από τη ζωή στις 2 Οκτωβρίου.
Ο Βαρθολομαίος εξελέγη παμψηφεί από την Πατριαρχική Σύνοδο και ενθρονίστηκε στις 3 Νοεμβρίου του 1991.
Τα παιδικά χρόνια στην Ίμβρο και οι σπουδές
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, κατά κόσμον Δημήτριος Αρχοντώνης, γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου του 1940 στους Αγίους Θεοδώρους της Ίμβρου και κατά συνέπεια, έλαβε τουρκική υπηκοότητα.
Οι γονείς του Χρήστος και Μερόπη, ήταν απλοί άνθρωποι της βιοπάλης. Ο πατέρας του ήταν ιδιοκτήτης του ενός από τα πέντε καφενεία του χωριού, ενώ ο ίδιος φοίτησε στο πεντατάξιο δημοτικό της Ίμβρου.
Συνέχισε το σχολείο στην Πόλη και τελείωσε το Ζωγράφειο Λύκειο της Κωνσταντινούπολης. Στη συνέχεια γράφτηκε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης.
Η οικογένειά του έζησε τον διωγμό του ελληνισμού της Ίμβρου, γεγονός που επηρέασε και τον ίδιο.
Ακόμα και σήμερα ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος επισκέπτεται τακτικά το νησί του, ενώ έχει εκδοθεί βιβλίο με τις μαθητικές του εκθέσεις, στο οποίο αντί προλόγου υπάρχει μια συνέντευξη του ίδιου που αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια:
«και σήμερα η λατρεία μου επαναλαμβάνω είναι αμείωτος για το νησί μου», αναφέρει μεταξύ άλλων Παναγιώτατος.
Το 2001 γιόρτασε στο νησί του τα 40 χρόνια ιεροσύνης του. Κατά την επίσκεψή του στην Ίμβρο βρέθηκε στο καφενείο του πατέρα του αλλά και στο σπίτι του, όπου εμφανώς συγκινημένος έδειξε στους συνοδούς το σημείο που καθόταν και διάβαζε όταν ήταν μικρός.
Τον Σεπτέμβριο toy 2013 δήλωσε από την Ίμβρο:
«Περιμένουμε οι Ίμβριοι και την απόδοση του αυτονόητου δικαιώματος να κληρονομούμε τις περιουσίες των πατέρων μας, ανεξαρτήτως υπηκοότητος».
Η άνοδος στα εκκλησιαστικά αξιώματα
Ο Δημήτρης Αρχοντώνης αποφοίτησε με άριστα από τη Θεολογική σχολή το 1961 και χειροτονήθηκε διάκονος λαμβάνοντας το όνομα Βαρθολομαίος.
Αφού εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις (1961-1963) σαν έφεδρος αξιωματικός του τουρκικού στρατού, συνέχισε τις εκκλησιαστικές σπουδές του στο Ινστιτούτο Σπουδών Ρώμης, στην Ελβετία και το Μόναχο.
Το 1968 επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου διορίστηκε βοηθός κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
Έκτοτε, ο Βαρθολομαίος ανέβηκε με γρήγορους ρυθμούς στα εκκλησιαστικά αξιώματα.
Το 1972, οπότε εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης ο προκάτοχός του, Δημήτριος, διορίστηκε από τον ίδιο διευθυντής του πατριαρχικού γραφείου.
Το 1973 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Φιλαδελφείας και το 1990 Μητροπολίτης Χαλκηδόνος διαδεχόμενος τον πνευματικό του πατέρα που κατείχε το αξίωμα, αλλά έφυγε από τη ζωή.
Ο «πράσινος» Πατριάρχης και το «Χρίσμα» στην ΑΕΚ
Ο Βαρθολομαίος θεωρείται από τους πιο μορφωμένους και προοδευτικούς Πατριάρχες.
Εκτός από τις εκκλησιαστικές σπουδές του, που είναι πλούσιες, μιλάει Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Γερμανικά, Λατινικά και φυσικά Τουρκικά.
Είναι θιασώτης του Οικουμενισμού της Εκκλησίας και έχει συναντηθεί με τον Ποντίφικα, αψηφώντας τις πολλές και σε κάποιες περιπτώσεις σκληρές αντιδράσεις.
Το 2006 κάλεσε τον Πάπα Βενέδικτο τον ΙΣΤ’ στο Φανάρι.
Μόνιμο θέμα τριβής, αλλά σε κόσμια επίπεδα με την ελληνική εκκλησία ήταν και παραμένουν οι λεγόμενες νέες χώρες, στη Βόρειο Ελλάδα.
Σε πρόσφατη δήλωσή του είπε ότι οι λεγόμενες «Νέες Χώρες», δηλαδή οι επαρχίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες με Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928 διοικούνται «επιτροπικώς» από την Εκκλησία της Ελλάδος, ανήκουν πνευματικά και κανονικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Ωστόσο, οι τόνοι παραμένουν πάντα χαμηλοί και με τον νέο Αρχιεπίσκοπο το θέμα έχει ατονίσει, χωρίς να αλλάζει το στάτους.
Από την πρώτη μέρα της εκλογής του έδωσε έμφαση στα οικολογικά θέματα, όταν η οικολογία δεν ήταν ακόμη παγκόσμια μόδα. Ήταν ένας ειλικρινής σκοπός αλλά και μια διέξοδος για να βγει το Πατριαρχείο προς την παγκόσμια κοινότητα προβάλλοντας την οικουμενικότητά του.
Η δράση του ήταν πολυσχιδής και με αυτό το «ειρηνικό όχημα», αναίρεσε τα πολλά εμπόδια που έβαζαν μέχρι τότε οι Τούρκοι στο Πατριαρχείο, το οποίο σκόπιμα κρατούσαν περιορισμένο, σχεδόν σε επίπεδο μητρόπολης. Μερικές φορές και χειρότερα.
Γι΄ αυτό έχει ονομαστεί «πράσινος Πατριάρχης», προσφώνηση που πρώτος χρησιμοποίησε ο γερουσιαστής και υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ, Αλ Γκορ.
Ο Γκορ, όταν έχασε στις εκλογές από τον Τζορτζ Μπους, αφιερώθηκε σε θέματα που αφορούν τον πλανήτη και συγκεκριμένα στην καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών. Το 2007 βραβεύτηκε με το Νόμπελ Ειρήνης.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει επισκεφτεί πολλές χώρες με επιστήμονες στα πλαίσια της επίλυσης των προβλημάτων των κλιματικών αλλαγών.
Τον Σεπτέμβριο του 2012 ανέφερε:
«η βιοποικιλία, η οποία είναι το έργο της Θείας Σοφίας, δεν δόθηκε στην ανθρωπότητα για να το καταχραστεί», ενώ «η ανθρώπινη επικυριαρχία επί της γης δεν σημαίνει δικαίωμα απληστίας και καταστροφής των πηγών παραγωγής αγαθών της γης».
Το 2004 όταν η ΑΕΚ γιόρταζε την 80η της επέτειο, ο κ. Βαρθολομαίος ανέφερε:
«Χαιρόμεθα διότι η ΑΕΚ κατώρθωσε και έφθασεν εις την ηλικίαν των 80 ετών. Όχι, δεν εγήρασε! Δεν είναι γραία! Είναι απλώς μεγάλη εις ιστορίαν, εις επιτεύγματα, εις εμπειρίαν, εις προσφοράν προς την νεότητα, εις τίτλους και εις δόξαν. Πάντοτε θα ευρίσκωνται άνθρωποι, οι οποίοι πέραν από το ποδόσφαιρον καθ’ εαυτό θα διακρίνουν ότι η ΑΕΚ είναι κυρίως ιδέα. Και αι ιδέαι δεν αποθνήσκουν. Ζουν, εμπνέουν, ενθουσιάζουν, χαρίζουν χαράν».
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος παραμένει ενθουσιώδης με τα οικολογικά και τα ανθρωπιστικά θέματα που τον αφορούν.
