Ιδρύεται σε ένα μικρό χωριό της Κύπρου το ΑΚΕΛ, ως μετεξέλιξη του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου. Η «παρανομία» και το μεγάλο συλλαλητήριο του 1959.

Στις 14 Απριλίου 1941 στο χωριό Σκαρίνου, έγινε η ιδρυτική συνέλευση του Ανορθωτικού Κόμματος Εργαζομένου Λαού (ΑΚΕΛ), του οποίου πρόδρομος υπήρξε το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου με ημερομηνία ίδρυσης την 15η Αυγούστου 1926.

Το ΚΚΚ κηρύχθηκε παράνομο μετά την εξέγερση των Κυπρίων κατά των αποικιοκρατών, τον Οκτώβριο του 1931, γεγονότα που έμειναν γνωστά και ως «Οκτωβριανά.»

Με την έναρξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου και αφού υπήρχε πρόσφορο έδαφος μετά απο τις συνθήκες που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι κομμουνιστές αποφάσισαν να ιδρύσουν το ΑΚΕΛ στις 14 Απριλίου 1941.
Ωστόσο η επιλογή ήταν να υπάρχουν διαφορετικά πολιτικά στοιχεία που παρέπεμπαν περισσότερο σε δημοκρατικά αριστερά κόμματα της εποχής στην Ευρώπη, χωρίς ωστόσο να απαλειφθεί η κομμουνιστική ιδεολογία από τις τάξεις του κόμματος.

Από το 1941 μέχρι το 1944 τα δύο κόμματα συνυπήρχαν και είχαν τον ίδιο Γενικό Γραμματέα, τον Πλουτή Ζέρβα.
Το 1944 αποφασίστηκε η συγχώνευση των δύο κομμάτων και έκτοτε η αριστερά στην Κύπρο εκφράζεται κυρίως από το ΑΚΕΛ.
Το ΑΚΕΛ ως νέο πλέον κόμμα, εξέφραζε εκτός από την εργατική τάξη, τη νεοεμφανιζόμενη τότε στην Κύπρο μεσαία τάξη και την πνευματική ελίτ, η οποία προερχόταν από τα πανεπιστήμια της Αγγλίας και της Ελλάδας.
Πολλά ηγετικά στελέχη και μέλη του κόμματος είχαν φυλακιστεί και εξοριστεί κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά τη λήξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.

Το συλλαλητήριο της 28ης Ιουνίου 1959 και η νομιμοποίηση

Μετά την υπογραφή της συνθήκης «Ζυρίχης – Λονδίνου» τον Φλεβάρη του 1959 η οποία σήμανε την ανεξαρτησία του νησιού, όλοι οι αριστεροί πολιτικοί κρατούμενοι αφέθηκαν ελεύθεροι, ενώ οι εξόριστοι επέστρεψαν στην Κύπρο, ανάμεσά τους και ο Μακάριος ο οποίος βρισκόταν εξόριστος στις Σεϋχέλλες.

Καθώς οι εξελίξεις στην Κύπρο ήταν ραγδαίες, το ΑΚΕΛ εξακολουθούσε να βρίσκεται εκτός νόμου, αφού οι Βρετανοί ήταν ακόμα οι κυρίαρχοι του παιγνιδιού.

Ο μετέπειτα Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Εζεκίας Παπαϊωάννου, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά στην εφημερίδα «Χαραυγή» στις 11 Απριλίου 1959: «Αποτελεί πολιτικό σκάνδαλο πως το κόμμα του εργαζόμενου λαού, το ΑΚΕΛ και όλες οι άλλες λαϊκές οργανώσεις και εφημερίδες βρίσκονται ακόμη σε παρανομία.»
Ο τότε κυβερνήτης στην Κύπρο Σερ Χιου Φουτ, αρνήθηκε να άρει την απόφαση της κήρυξης του ΑΚΕΛ ως παράνομου, προκαλώντας την οργή της ηγεσίας αλλά και του κόσμου της Αριστεράς στο νησί. Στις 28 Ιουνίου 1959, περίπου 100.000 χιλιάδες λαού από όλη την Κύπρο συγκεντρώθηκαν σε κεντρικό σημείο της Λευκωσίας, απαιτώντας τη νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ, καθώς το κόμμα βρισκόταν ήδη πολλά χρόνια στην «παρανομία.»

Εκτός απο το κύριο αίτημα του πλήθους για νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ, στο συλλαλητήριο απαιτήθηκε επίσης, «η ενότητα και η σύμπνοια μεταξύ όλων των Κυπρίων, Ελλήνων και Τούρκων, ανεξαρτήτως πολιτικών ή άλλων διαφορών.»

Το συλλαλητήριο του Ιουνίου του 1959, ήταν ένα απο τα μεγαλύτερα που έχουν γίνει ποτέ στην Κύπρο και έμεινε στην ιστορία για τη μαζικότητά του.

Ο αγώνας για τη νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ συνεχίστηκε με αμείωτη ένταση κατά τους μήνες που ακολούθησαν.

Τελικά, μερικές μέρες πριν απο τις πρώτες προεδρικές εκλογές, ο Άγγλος κυβερνήτης εξέδωσε διάταγμα με το οποίο ακυρωνόταν η προγραφή του κόμματος της Αριστεράς.

Ο κόσμος «υποθέχθηκε» την ιστορική απόφαση με μεγάλες συγκεντρώσεις σε πολλά μέρη της Κύπρου και, ενώ η πολιτική ιστορία του τόπου έμπαινε πλέον σε νέα εποχή.
Απο το 1960 μέχρι το 1988, Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ διετέλεσε ο Εζεκίας Παπαϊωάννου (μακροβιότερος). Το 1988 ο Δημήτρης Χριστόφιας εξελέγη αρχηγός του κόμματος, όπου παρέμεινε μέχρι το 2009.
Είναι ο μοναδικός αρχηγός του κόμματος της Αριστεράς, ο οποίος εξελέγη Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Διαβάστε επίσης: Ποιος είναι ο κουστουμαρισμένος νεαρός; Μεγάλωσε σε πλούσια οικογένεια και αδιαφορούσε για την πολιτική μέχρι το πανεπιστήμιο. Τελικά έγινε ένας από τους μεγαλύτερους επαναστάτες της εποχής μας…