Από την κυπριακή έκδοση της «Κ» του Δημήτρη Αθηνάκη

Οι ανθρώπινες ιστορίες, ακόμη και οι ελάχιστες, οι αδιόρατες, οι ξεχασμένες, έχουν το δικό τους ειδικό βάρος στην Ιστορία· είναι εκείνες που συμπληρώνουν το παζλ της κατανόησης της πορείας μιας χώρας, ενός λαού, ενός έθνους. Είναι ιστορίες ξεγυμνωμένες από στόχους και επισημότητες.

Εδώ και 16 χρόνια, ο Κύπριος φωτογράφος Άντρος Ευσταθίου –που πέρυσι  είχε εντυπωσιάσει με την έκθεσή του, στην γκαλερί Ευριπίδης, για το εγκαταλελειμμένο αεροδρόμιο Λευκωσίας – αποτυπώνει τις καθημερινές ιστορίες των ανθρώπων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν από τον τόπο τους με την ανταλλαγή πληθυσμών στα γεγονότα του 1974.

Πράσινη γραμμή. Ο εικονιζόμενος Τουρκοκύπριος, που εξωθήθηκε από τον Μούτταλο της Πάφου, βρέθηκε σε ελληνοκυπριακό σπίτι. Από το 1974, ζει μόνο στην κουζίνα του σπιτιού. Δεν έχει πειράξει ούτε καρφί από το υπόλοιπο σπίτι, δεν έχει μετακινήσει ούτε το πετσετάκι της τηλεόρασης που έχει γίνει ένα με τη συσκευή. «Κι αν επιστρέψουν οι αληθινοί ιδιοκτήτες;».

Από το 2002, ο φωτογράφος επιμένει να συλλέγει βλέμματα, φιγούρες, σκιές, στιγμιότυπα καθημερινής ζωής από «πλάσματα που ακόμα κλαίνε για τις απώλειες, για τις αναμνήσεις», όπως λέει ο ίδιος σε συνομιλία του με την «Κ».

Ο Αντρος Ευσταθίου, όπως εξομολογείται, δεν είχε γνωρίσει ποτέ Τουρκοκύπριο, έως περίπου το 2003, οπότε και άνοιξαν τα πρώτα οδοφράγματα και εκείνος, μετά τη φωτογραφική καταγραφή του Μούτταλου, του προσφυγικού συνοικισμού στην Πάφο, άρχισε να επισκέπτεται την κατεχόμενη ενδοχώρα.

Χολέτρια, επαρχία Πάφου. Ο παπα-Λάζαρος είναι μία από τις εμβληματικές μορφές της κυπριακής κοινωνίας. Ο ένας του γιος δολοφονήθηκε, στα 16 του, στη Μητρόπολη Πάφου από εξτρεμιστές, στα γεγονότα του ’74. Ο δεύτερος σκοτώθηκε στον πόλεμο. Ο ίδιος δεν κατηγόρησε ποτέ κανέναν για τίποτα. Ελεγε διαρκώς «ήταν θέλημα Θεού», μιλώντας επίμονα για την αγάπη.

«Προσπαθούσα να γνωρίσω τους Τουρκοκυπρίους, να ακούσω τις ιστορίες τους – κυρίως, όμως, να απολαύσω τη γενναιόδωρη φιλοξενία τους. Εμπαινα στα σπίτια τους, μου εξομολογούνταν πώς ξεριζώθηκαν από τις πόλεις τους στην ελεύθερη πλευρά, πώς είναι να ζεις στο σπίτι κάποιου άλλου. Δεν είναι εύκολο να έρχεσαι αντιμέτωπος με όλα αυτά», λέει ο φωτογράφος, που θέλησε να μοιραστεί τμήμα της έως τώρα συλλογής του με την «Κ».

Αγιος Γεώργιος, επαρχία Πάφου. Η εικονιζόμενη Τουρκοκύπρια, στα γεγονότα του 1974, κρύφτηκε στα βουνά. Δεν ήθελε να φύγει από τον τόπο της. Επειτα από λίγες ημέρες, όταν ηρέμησε η κατάσταση, επέστρεψε στον Αγιο Γεώργιο. Εκτοτε, ποτέ, καμία στιγμή, δεν κατέστη ξένο σώμα. Ηταν πάντα ένα με όλους. Ακόμη και με τους ξεριζωμένους Ελληνοκυπρίους.

Αφοσίωση και επιμονή

Η «Κ» σήμερα δημοσιεύει ένα ελάχιστο δείγμα αυτής της σειράς του Αντρου Ευσταθίου, συνοδευόμενο από τις ιστορίες πίσω από αυτές. Κάποια πρόσωπα εξ όσων καταγράφονται είναι πρόσωπα-σύμβολα για την Κύπρο, λόγω κάποιας αφοσίωσης ή επιμονής ή εξαιτίας της τραγικότητας που κουβαλούν μαζί τους.

Μονή Αποστόλου Ανδρέα, Καρπασία. Η μοναχή αρνήθηκε, το 1974, να εγκαταλείψει το μοναστήρι, διότι είχε δει όραμα που την καλούσε να φορέσει το σχήμα. Ολη μέρα προσεύχεται και κάνει δουλειές. Ο ιερέας της ίδιας μονής, ο παπα-Ζαχαρίας, είχε διώξει τους δικούς του, που τους συναντούσε στα οδοφράγματα, ενώ εκείνος έμεινε πίσω. Xρόνια μετά, ξανασυναντήθηκε με τη σύζυγό του.

Όλοι, λένε μιαν ιστορία σήμερα για το τότε – και, ίσως, καταμαρτυρούν μιαν επιθυμία για το μέλλον του νησιού.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here